Schrijf je (mee aan) een doctoraatsonderzoeksvoorstel en wil je hierbij graag AI-tools gebruiken? Misschien wil je jouw voorstel laten nakijken op taalfouten, laten herschrijven, vertalen… of je wil grafieken en/of afbeeldingen genereren. Of mogelijks is AI ook op een andere manier geïncorporeerd in het onderzoek waaraan jij als doctoraatskandidaat zal meewerken, bijvoorbeeld als methode. Is dat toegelaten? En waarmee moet je zeker rekening houden?

De Universiteit Gent biedt toegang tot de AI-tool Microsoft Copilot Chat aan. 
Voor meer informatie, consulteer volgende Onderzoektip: "GenAI: Copilot Chat als AI-assistent aan de UGent (kiezen voor dataveiligheid)".

Standpunt van je (co-)promotor

Een goede samenwerking en verstandhouding met je (co-)promotor is belangrijk voor het vlotte verloop van je onderzoek. Daarbij kan het helpen dat jullie (min of meer) op dezelfde lijn zitten wat betreft het gebruik van AI in je doctoraatsonderzoek(svoorstel), zodat dit later niet tot onenigheden kan leiden. Vraag dus wat het standpunt van jouw (co-)promotor is met oog op het gebruik van AI bij het schrijven van een onderzoeksvoorstel of het uitvoeren van onderzoek. Staat hij/zij mee achter het gebruik of de incorporatie van AI in het onderzoeksvoorstel/het onderzoek, hetzij talig, inhoudelijk, methodologisch of focus-gewijs? Indien er ooit, bijvoorbeeld bij de examencommissie, vragen zouden opgeworpen worden over je gebruik van AI, is het nuttig dat jouw (co-)promotor  (1) volledig op de hoogte is en (2) zelf achter het gebruik staat.

Standpunt van je DBC-leden en je examencommissie

De leden van de doctoraatsbegeleidingscommissie (DBC) staan in voor jouw ondersteuning en opvolging als doctoraatsstudent doorheen de gehele studie- en onderzoeksperiode. Daarom is het relevant om te weten wat hun standpunt is ten opzichte van het gebruik van AI bij onderzoek, zodat er geen tegenstrijdige of onvervulde verwachtingen ontstaan. DBC-leden die niet tot de UGent behoren, informeer je best bij de aanvang van je onderzoek over het standpunt van de universiteit met betrekking tot het gebruik van GenAI in onderzoek.

Het standpunt van de leden van de examencommissie over het gebruik van AI bij onderzoek kan mogelijks een impact kan hebben op hun beoordeling van jouw proefschrift. Leden van de examencommissie die niet tot de UGent behoren, moeten dus tijdig over het standpunt van de universiteit met betrekking tot het gebruik van GenAI in onderzoek worden geïnformeerd.

Standpunt van de onderzoeksfinancieringsinstelling

Indien je zelf een voorstel voor doctoraatsonderzoek schrijft of hieraan meeschrijft is het essentieel om de instructies van de onderzoeksfinancieringsinstelling te volgen. Het niet volgen van deze instructies of het niet beantwoorden aan deze verwachtingen kan ertoe leiden dat je onderzoeksvoorstel onontvankelijk wordt verklaard of wordt afgekeurd (en dat de nodige financiering niet wordt toegewezen). Ga dus zeker na of er specifieke instructies, richtlijnen of richtsnoeren rond het gebruik van AI gekoppeld zijn aan de onderzoeksfinanciering waarvoor je in aanmerking wil komen. Besteed, indien nodig, extra aandacht aan de ethische aspecten van technologieën die de gezondheid, veiligheid of rechten en vrijheden van mensen kunnen beïnvloeden.

Standpunt van je onderzoeksinstelling

Indien je jouw onderzoek aan de Universiteit Gent wil uitvoeren, dien je bijkomend ook de richtlijnen of richtsnoeren van deze onderzoeksinstelling te volgen. De UGent zet m.b.t. onderzoek (én onderwijs) progressief in op het ethische en verantwoorde gebruik van AI. Als onderzoeksinstelling onderschrijft de UGent de Europese gedragscode voor wetenschappelijke integriteit (ook wel ALLEA code) en volgt eveneens de andere Belgische en Europese richtsnoeren en wetgevingen. Houd zeker rekening met de potentiële ethische implicaties en problemen die met het gebruik van AI gepaard kunnen gaan.

Indien je het onderzoek samen met andere universiteiten of onderzoeksinstellingen zal uitvoeren, dan moet je ook rekening houden met het standpunt van deze instellingen en moeten er afspraken over het gebruik van (Gen)AI worden gemaakt. Daarnaast bespreek je het gebruik van (Gen)AI best ook met de andere onderzoekers die bij het project betrokken (zullen) zijn.

Wil je meer informatie over het verantwoord gebruik van AI aan de UGent (in onderwijs en onderzoek)? Raadpleeg dan de bijkomende Onderzoektips en informatiepagina's (deze kan je onderaan deze onderzoektip vinden).

Nationale en Europese wetgeving en richtsnoeren

Naast de bovengenoemde factoren moet je ook rekening houden met de nationale en internationale wetgeving en richtsnoeren indien je als onderzoeker AI wil gebruiken voor of wil incorporeren in je onderzoek. Afhankelijk van waar je jouw onderzoek zou uitvoeren, moet je dus de nationale (Belgische) en Europese wetgeving en richtsnoeren naleven en opvolgen.

Meer info over (Gen)AI aan de UGent?

Er is aan de UGent al heel wat informatie beschikbaar over de omgang met (generatieve) AI in vanuit verschillende opzichten en doeleinden. Neem zeker een kijkje op onze algemene landingspagina “Generatieve AI aan de UGent”, hier vind je het officiële richtkader voor verantwoord AI-gebruik aan de UGent, een overzicht van de basisinformatie en van het informatie-aanbod aan de UGent. Maar er is nog meer info beschikbaar.

Meer informatie over (Gen)AI in onderzoek?

• Op het Intranet:  "Artificiële Intelligentie"
• Wil je meer info over de werking van (Gen)AI en wat het is? Ga dan naar “AI of GenAI: wat is het en hoe werkt het?”
• Wil je een beknopt overzicht van de risico’s van (Gen)AI voor onderzoek? Ga dan naar “De risico's van (Gen)AI-gebruik voor onderzoek”
• Wil je meer info en een leidraad voor het verantwoord gebruik van (Gen)AI in onderzoek? Ga dan naar “Ethisch en verantwoord (Gen)AI-gebruik in onderzoek”
• Wil je meer info en een leidraad voor het ontwikkelen van betrouwbare (Gen)AI? Ga dan naar “Verantwoord ontwikkelen van betrouwbare (Gen)AI”
• Wil je meer info over de (inter)nationale wetgeving en leidraden? Ga dan naar “Wetgeving en richtsnoeren rond (Gen)AI”
• Wil je meer info over toepassingen en tools in de context van onderzoek? Ga dan naar “Toepassingen en tools met (Gen)AI voor onderzoek” (concrete verdieping en voorbeelden vind je in Module 2.10 van de Ufora-infosite “Generatieve AI: over leren, creëren, onderzoeken en doceren”).
• Bij de Onderzoektips vind je praktische tips over concrete onderwerpen:
• Onderzoektip: "AVG: Waar moet ik aan denken bij het ontwikkelen of gebruiken van AI?" 
• Onderzoektip: "GenAI: Een wetenschappelijk artikel schrijven"
• Onderzoektip: "GenAI: Een (postdoctoraal) onderzoeksvoorstel schrijven"
• Onderzoektip: "GenAI: Doctoraatsonderzoek(svoorstel) en AI"
• Onderzoektip: “GenAI: transcriptie van interviews met Whisper”
• Onderzoektip: "GenAI: Hoe bescherm je data tegen training voor de AI-modellen van Meta (Facebook, Instagram, WhatsApp)?"
• Onderzoektip: "GenAI: Copilot Chat als AI-assistent aan de UGent (kiezen voor dataveiligheid)"
• Onderzoektip: "GenAI: Gebruik van (Gen)AI bij peer review en evaluatie"
• Onderzoektip: “GenAI: Wetenschappelijke Integriteit vertalen naar verantwoord (Gen)AI-Gebruik”
• Verdieping vind je op de Ufora infosite: “Generatieve AI - Over leren, creëren, onderzoeken en doceren”
• Mind the Gap
• Podcast: "Use of Gen(AI) in research: here to stay" (aflevering 4)
• Trainingtool "VLIR training on good academic research" (Onder “Extra - Ethics rules and regulations” )

Wil je bijleren, verdiepen, experimenteren en oefenen?

• Ufora infosite: “Generatieve AI - Over leren, creëren, onderzoeken en doceren”
• Vormingen en infosessies: Raadpleeg het UTOP-platform
• Leer van andere UGent'ers in de maandelijkse uitwisselsessie AI-nspiratie over de middag: hoe gebruiken UGent’ers AI? en bekijk de opnames van de voorbije sessies via UGent-praktijken (aanmelden met UGent-account)

Meer info over (Gen)AI in onderwijs?

• Onderwijstip: "Generatieve AI in het UGent-onderwijs: impact en aanpak"
• Ufora infosite: “Generatieve AI - Over leren, creëren, onderzoeken en doceren”

Wil je weten welke informatie de studenten krijgen?

• Studentenportaal: "Generatieve AI in het UGent-onderwijs"