Schrijf je (mee aan) een doctoraatsonderzoeksvoorstel en wil je hierbij graag AI-tools gebruiken? Misschien wil je jouw voorstel laten nakijken op taalfouten, laten herschrijven, vertalen… of je wil grafieken en/of afbeeldingen genereren. Of mogelijks is AI ook op een andere manier geïncorporeerd in het onderzoek waaraan jij als doctoraatskandidaat zal meewerken, bijvoorbeeld als methode. Is dat toegelaten? En waarmee moet je zeker rekening houden?

De Universiteit Gent biedt toegang tot de AI-tool Microsoft Copilot Chat aan. 
Voor meer informatie, consulteer volgende Onderzoektip: "GenAI: Copilot Chat als AI-assistent aan de UGent (kiezen voor dataveiligheid)".

Standpunt van je (co-)promotor

Een goede samenwerking en verstandhouding met je (co-)promotor is belangrijk voor het vlotte verloop van je onderzoek. Daarbij kan het helpen dat jullie (min of meer) op dezelfde lijn zitten wat betreft het gebruik van (Gen)AI in of bij je doctoraatsonderzoek(svoorstel), zodat dit later niet tot onenigheden kan leiden. Vraag dus wat het standpunt van jouw (co-)promotor is met oog op het gebruik van (Gen)AI bij het schrijven van een onderzoeksvoorstel of het uitvoeren van onderzoek. Staat hij/zij mee achter het gebruik of de incorporatie van AI in het onderzoeksvoorstel/het onderzoek, hetzij talig, inhoudelijk, methodologisch of focus-gewijs? Indien er ooit, bijvoorbeeld bij de examencommissie, vragen zouden opgeworpen worden over je gebruik van (Gen)AI, is het nuttig dat jouw (co-)promotor  (1) volledig op de hoogte is en (2) zelf achter het gebruik staat.

Standpunt van je DBC-leden en je examencommissie

De leden van de doctoraatsbegeleidingscommissie (DBC) staan in voor jouw ondersteuning en opvolging als doctoraatsstudent doorheen de gehele studie- en onderzoeksperiode. Daarom is het relevant om te weten wat hun standpunt is ten opzichte van het gebruik van (Gen)AI bij onderzoek, zodat er geen tegenstrijdige of onvervulde verwachtingen ontstaan. DBC-leden die niet tot de UGent behoren, informeer je best bij de aanvang van je onderzoek over het standpunt en beleid van de universiteit met betrekking tot het gebruik van (Gen)AI in onderzoek.

Het standpunt van de leden van de examencommissie over het gebruik van (Gen)AI bij onderzoek kan mogelijks een impact kan hebben op hun beoordeling van jouw proefschrift. Leden van de examencommissie die niet tot de UGent behoren, moeten dus tijdig over het standpunt en beleid van de universiteit met betrekking tot het gebruik van (Gen)AI in onderzoek worden geïnformeerd.

Standpunt van de onderzoeksfinancieringsinstelling

Indien je zelf een voorstel voor doctoraatsonderzoek schrijft of hieraan meeschrijft is het essentieel om de instructies van de onderzoeksfinancieringsinstelling te volgen. Het niet volgen van deze instructies of het niet beantwoorden aan deze verwachtingen kan ertoe leiden dat je onderzoeksvoorstel onontvankelijk wordt verklaard of wordt afgekeurd (en dat de nodige financiering niet wordt toegewezen). Ga dus zeker na of er specifieke instructies, richtlijnen of richtsnoeren rond het gebruik van (Gen)AI gekoppeld zijn aan de onderzoeksfinanciering waarvoor je in aanmerking wil komen. Besteed, indien nodig, extra aandacht aan de ethische aspecten van technologieën die de gezondheid, veiligheid of rechten en vrijheden van mensen kunnen beïnvloeden.

Standpunt van je onderzoeksinstelling

Indien je jouw onderzoek aan de Universiteit Gent wil uitvoeren, dien je bijkomend ook de richtlijnen of richtsnoeren van deze onderzoeksinstelling te volgen. De UGent zet m.b.t. onderzoek (én onderwijs) progressief in op het ethische en verantwoorde gebruik van (Gen)AI. Consulteer het  universiteitsbreed richtkader voor het verantwoord gebruik van AI via de algemene landigspagina over (Gen)AI aan de UGent. Als onderzoeksinstelling onderschrijft de UGent de Europese gedragscode voor wetenschappelijke integriteit (ook wel ALLEA code) en volgt eveneens de andere Belgische en Europese richtsnoeren en wetgevingen. Houd zeker rekening met de potentiële ethische implicaties en problemen die met het gebruik van (Gen)AI gepaard kunnen gaan.

Indien je het onderzoek samen met andere universiteiten of onderzoeksinstellingen zal uitvoeren, dan moet je ook rekening houden met het standpunt van deze instellingen en moeten er afspraken over het gebruik van (Gen)AI worden gemaakt. Daarnaast bespreek je het gebruik van (Gen)AI best ook met de andere onderzoekers die bij het project betrokken (zullen) zijn.

Wil je meer informatie over het verantwoord gebruik van (Gen)AI aan de UGent? Raadpleeg dan: 

• Het  universiteitsbreed richtkader voor het verantwoord gebruik van AI 
• de intranetpagina “Ethisch en verantwoord (Gen)AI-gebruik in onderzoek”
• Module 2.1 en 2.9 van de Ufora infosite “Generatieve AI - Over leren, creëren, onderzoeken en doceren”.
• Onderzoektip: “GenAI: Wetenschappelijke Integriteit vertalen naar verantwoord (Gen)AI-Gebruik”

Nationale en Europese wetgeving en richtsnoeren

Naast de bovengenoemde factoren moet je ook rekening houden met de nationale en internationale wetgeving en richtsnoeren indien je als onderzoeker (Gen)AI wil gebruiken voor of wil incorporeren in je onderzoek. Afhankelijk van waar je jouw onderzoek zou uitvoeren, moet je dus de nationale (Belgische) en Europese wetgeving en richtsnoeren naleven en opvolgen.

Wil je meer info over (Gen)AI aan de UGent?

Er is aan de UGent al heel wat informatie beschikbaar over de omgang met (generatieve) AI in vanuit verschillende opzichten en doeleinden (werking, risico's, verantwoord gebruik, tools en toepassingen, oefeningen, vormingen, peer review en evaluatie, transcriptie, onderzoeksvoorstellen...). Een overzicht van alle (Gen)AI-gerelateerde pagina’s vind je op “GenAI: Overzichtstip over (Gen)AI aan de UGent”, namelijk de onderzoek- en onderwijstips, het intranet, de landingspagina, de Ufora-infosites etc.. . 

Neem zeker ook een kijkje op onze algemene landingspagina “Generatieve AI aan de UGent”! Hier vind je het officiële richtkader voor verantwoord AI-gebruik aan de UGent, een overzicht van de basisinformatie en van het informatie- en bijscholingsaanbod aan de UGent.