terug naar zoeken

GenAI: Doctoraatsonderzoek(svoorstel) en AI

Schrijf je (mee aan) een doctoraatsonderzoeksvoorstel en wil je hierbij graag AI-tools gebruiken? Misschien wil je jouw voorstel laten nakijken op taalfouten, laten herschrijven, vertalen… of je wil grafieken en/of afbeeldingen genereren. Of mogelijks is AI ook op een andere manier geïncorporeerd in het onderzoek waaraan jij als doctoraatskandidaat zal meewerken, bijvoorbeeld als methode. Is dat toegelaten? En waarmee moet je zeker rekening houden?

Standpunt van je (co-)promotor

Een goede samenwerking en verstandhouding met je (co-)promotor is belangrijk voor het vlotte verloop van je onderzoek. Daarbij kan het helpen dat jullie (min of meer) op dezelfde lijn zitten wat betreft het gebruik van AI in je doctoraatsonderzoek(svoorstel), zodat dit later niet tot onenigheden kan leiden. Vraag dus wat het standpunt van jouw (co-)promotor is met oog op het gebruik van AI bij het schrijven van een onderzoeksvoorstel of het uitvoeren van onderzoek. Staat hij/zij mee achter het gebruik of de incorporatie van AI in het onderzoeksvoorstel/het onderzoek, hetzij talig, inhoudelijk, methodologisch of focus-gewijs? Indien er ooit, bijvoorbeeld bij de examencommissie, vragen zouden opgeworpen worden over je gebruik van AI, is het nuttig dat jouw (co-)promotor (1) volledig op de hoogte is en (2) zelf achter het gebruik staat.

Standpunt van je DBC-leden en je examencommissie

De leden van de doctoraatsbegeleidingscommissie (DBC) staan in voor jouw ondersteuning en opvolging als doctoraatsstudent doorheen de gehele studie- en onderzoeksperiode. Daarom is het relevant om te weten wat hun standpunt is ten opzichte van het gebruik van AI bij onderzoek, zodat er geen tegenstrijdige of onvervulde verwachtingen ontstaan. DBC-leden die niet tot de UGent behoren, informeer je best bij de aanvang van je onderzoek over het standpunt van de universiteit met betrekking tot het gebruik van GenAI in onderzoek.

Het standpunt van de leden van de examencommissie over het gebruik van AI bij onderzoek kan mogelijks een impact kan hebben op hun beoordeling van jouw proefschrift. Leden van de examencommissie die niet tot de UGent behoren, moeten dus tijdig over het standpunt van de universiteit met betrekking tot het gebruik van GenAI in onderzoek worden geïnformeerd.

Standpunt van de onderzoeksfinancieringsinstelling

Indien je zelf een voorstel voor doctoraatsonderzoek schrijft of hieraan meeschrijft is het essentieel om de instructies van de onderzoeksfinancieringsinstelling te volgen. Het niet volgen van deze instructies of het niet beantwoorden aan deze verwachtingen kan ertoe leiden dat je onderzoeksvoorstel onontvankelijk wordt verklaard of wordt afgekeurd (en dat de nodige financiering niet wordt toegewezen). Ga dus zeker na of er specifieke instructies of richtlijnen rond het gebruik van AI gekoppeld zijn aan de onderzoeksfinanciering waarvoor je in aanmerking wil komen. Besteed, indien nodig, extra aandacht aan de ethische aspecten van technologieën die de gezondheid, veiligheid of rechten en vrijheden van mensen kunnen beïnvloeden.

Standpunt van je onderzoeksinstelling

Indien je jouw onderzoek aan de Universiteit Gent wil uitvoeren, dien je bijkomend ook de richtlijnen van deze onderzoeksinstelling te volgen. De UGent zet m.b.t. onderzoek (én onderwijs) progressief in op het ethische en verantwoorde gebruik van AI. Als onderzoeksinstelling onderschrijft de UGent de Europese gedragscode voor wetenschappelijke integriteit (ook wel ALLEA code) en volgt eveneens de andere Belgische en Europese richtlijnen en wetgevingen. Houd zeker rekening met de potentiële ethische implicaties en problemen die met het gebruik van AI gepaard kunnen gaan.

Indien je het onderzoek samen met andere universiteiten of onderzoeksinstellingen zal uitvoeren, dan moet je ook rekening houden met het standpunt van deze instellingen en moeten er afspraken over het gebruik van (Gen)AI worden gemaakt. Daarnaast bespreek je het gebruik van (Gen)AI best ook met de andere onderzoekers die bij het project betrokken (zullen) zijn.

Wil je meer informatie over het verantwoord gebruik van AI aan de UGent (in onderwijs en onderzoek)? Raadpleeg dan volgende pagina’s (meer info ook onderaan deze onderzoektip):

Intranet: "Artificiële Intelligentie en Onderzoek"
Onderzoektip: "GenAI: verantwoord gebruik in onderzoek"
Onderzoektip: "AVG: Waar moet ik aan denken bij het ontwikkelen of gebruiken van AI?"
Onderzoektip: "GenAI: overzicht van nationale en Europese wetgeving en richtlijnen"
Onderzoektip: "GenAI: Een wetenschappelijk artikel schrijven"
Onderzoektip: "GenAI: Een (postdoctoraal) onderzoeksvoorstel schrijven"
Onderzoektip: "GenAI: Doctoraatsonderzoek(svoorstel) en AI"
Onderwijstip: "Generatieve AI in het UGent-onderwijs: impact en aanpak"
Leidraad: “Experimenteren met Generatieve AI-Tools” (Zie: Sectie I)
Leerpad: “Generatieve AI - Over leren, creëren en doceren” (ook relevant voor onderzoekers!)
Studentenportaal: "Generatieve AI in het UGent-onderwijs"

Nationale en Europese wetgeving en richtlijnen

Naast de bovengenoemde factoren moet je ook rekening houden met de nationale en internationale wetgeving en richtlijnen indien je als onderzoeker AI wil gebruiken voor of wil incorporeren in je onderzoek. Afhankelijk van waar je jouw onderzoek zou uitvoeren, moet je dus de nationale (Belgische) en Europese wetgeving en richtlijnen naleven en opvolgen.

Een concreet overzicht van de Belgische en Europese wetgeving en richtlijnen vind je in de Onderzoektip “GenAI: overzicht van nationale en Europese wetgeving en richtlijnen”.