Voor een wetenschapper is het essentieel om onderzoek in een 'peer-reviewed' tijdschrift te publiceren. Peer review (in het Nederlands: "collegiale toetsing") betekent dat de kwaliteit van het onderzoek beoordeeld wordt door collega’s (in het Engels: "peers"). Doorgaans gebeurt dit voor publicatie. Ook bepaalde uitgeverijen van monografieën werken met peer review, waardoor de kwaliteit van de boeken die zij uitgeven door collega-wetenschappers van de auteur(s) is beoordeeld. 

In de praktijk werkt peer review als volgt:

1. Indienen: je stuurt jouw artikel naar een tijdschrift. Het onderwerp van jouw artikel valt binnen de scope van het tijdschrift. Een redacteur ('editor') leest het artikel en bepaalt of het aan hun kwaliteitseisen voldoet, nieuwe inzichten bevat en goed geschreven is.
2. Feedback: wanneer jouw artikel in overweging wordt genomen, gaat de redacteur op zoek naar twee of meer peer reviewers die het artikel binnen een bepaalde termijn te beoordelen en feedback geven.
3. Herschrijven: je ontvangt twee (of meer) beoordelingen van de peer reviewers. Op basis van deze beoordelingen zal de redacteur het artikel afwijzen, gedeeltelijk accepteren of volledig accepteren zoals het is. Meestal moeten delen van het artikel worden herschreven.
4. Publicatie (of niet): je dient een herzien artikel in, samen met reacties op de feedback van de peer reviewers. De redacteur beoordeelt het artikel, de feedback en de opmerkingen opnieuw. Doorgaans (en zeker indien het artikel grondig is herwerkt) vraagt de redacteur opnieuw feedback van de reviewers, waarop je als auteur opnieuw kan reageren en het artikel verder bijschaven. Dit proces kan zich een paar keer herhalen, totdat het artikel is geaccepteerd (of afgewezen).

Soorten peer review

Bij peer review is het belangrijk dat de reviewers onafhankelijk en onpartijdig te werk gaan en eerlijke feedback durven geven. Reviewers mogen zich niet laten leiden door de identiteit van de auteurs of de onderzoeksgroep of universiteit waartoe zij behoren. Er worden mechanismen die dit moeten garanderen in het peer review-proces ingebouwd:

• Single-blind review: de reviewers kennen de identiteit van de auteur(s), maar de auteurs weten niet wie hun artikel heeft beoordeeld. Zo kan worden vermeden dat auteurs een rechtstreekse dialoog aangaan met een reviewer, bv. om diens beoordeling van een artikel te beïnvloeden.
• Double-blind review: de auteurs kennen de identiteit van de reviewers niet en de reviewers weten niet wie de auteurs van het artikel dat ze beoordelen zijn. Op die manier wordt bijkomend vermeden dat (jonge) reviewers niet kritisch durven zijn over het werk van onderzoekers die hoog staan aangeschreven met een stevige reputatie in hun vakgebied.

In de praktijk (en zeker in kleine vakgebieden) is het moeilijk of zelfs onmogelijk om de anonimiteit van de reviewers en/of de auteurs te garanderen. Daarnaast hebben single- en double-blind peer review ook nadelen. Wanneer de reviewers anoniem blijven, dan kan dit ertoe bijdragen dat zij (onnodig) scherpe kritiek of weinig kwaliteitsvolle feedback geven. Openheid en transparantie daarentegen kunnen het wetenschappelijke debat stimuleren. Sommige tijdschriften opteren daarom voor open peer review. Auteurs en reviewers kennen mekaars identiteit, en vaak worden de reviews en de reacties hierop van de auteurs samen met het artikel gepubliceerd. Dit laat de lezers toe om het volledige publicatieproces te volgen. Het vele werk dat sommige onderzoekers verrichten als reviewers wordt hierdoor meer zichtbaar, wat ertoe kan bijdragen dat reviewen meer wordt gewaardeerd. 

Elke vorm van pre-publicatie review vertraagt het publicatieproces – hoe minimaal ook. Hoewel deze vertraging doorgaans niet opweegt tegen de voordelen van peer review, wordt er ook geëxperimenteerd met post-publication peer review. Hierbij wordt een artikel zonder peer review online gepubliceerd en pas nadien gereviewed. Deze review kan gebeuren door een beperkt aantal, door het tijdschrift aangeduide, reviewers, maar even goed door collega-wetenschappers die op eigen initiatief online commentaar geven bij een artikel.